Presenteïsme, aan het werk zonder impact

Een laag verzuimpercentage betekent nog niet dat alle medewerkers zonder stressgerelateerde/psychische klachten aan het werk zijn. Je kunt aanwezig zijn, zonder veel bij te dragen. Dit noemen we presenteïsme of verborgen verzuim.

Steeds vaker zie ik mensen in mijn praktijk die gewoon aan het werk zijn, ondanks burn-out/bore-out klachten. Ze zijn bang voor verlies van hun baan of reacties van collega’s of partner thuis en melden zich niet ziek. Op deze manier is het verzuim stil en wordt het niet vastgelegd. Het heeft echter wel grote invloed op de productiviteit en de sfeer binnen een team.

Iedereen kent ondertussen wel iemand die een burn-out heeft, maar een bore-out is minder bekend. Hierbij blijft een medewerker te lang hangen in zijn comfortzone en wordt er onder het niveau gewerkt. Er zijn onvoldoende prikkels om grenzen te verleggen. Als dit te lang duurt, gaat het ten koste van de productiviteit en staat de zelfontplooiing stil. De voldoening in het werk verdwijnt en er wordt geen wezenlijke bijdrage meer geleverd (=presenteïsme).

Behalve dat dit een negatieve invloed heeft op de werkvloer, blijkt het in de praktijk ook nog eens erg ongezond. De symptomen van een bore-out hebben namelijk veel weg van die van een burn-out. Er kan een algeheel gevoel van lamlendigheid ontstaan, van leegte en zinloosheid. Het is een misvatting dat mensen dit expres doen. Iets in ons wil namelijk altijd ons volle potentieel leven. Vaak schuilt er angst voor verandering onder en zal de oorzaak bij de bron moeten worden aangepakt, bij zowel mens als organisatie.

Kenmerken van verborgen verzuim

• Uitstelgedrag en niet afmaken van werkzaamheden
• Weinig energie uitstralend, chronisch moe
• Contactvermijdend gedrag, minder betrokken bij werk of collega’s
• Minder productief en creatief, afwachtende houding
• Escapisme en afleiders zoeken (bijv. online, lange pauzes)
• Teveel tijd nemen voor eenvoudige taken
• Angst voor verandering; functie, leidinggevende, wet- & regelgeving, bezuinigingen, ontslagrondes, cultuur, zelfregie met veel eigen verantwoordelijkheid
• Negativiteit en beïnvloeding door omgeving, door gebrek aan intrinsieke motivatie en zingeving
• Onzekerheid en verlaging van het gevoel van eigenwaarde.

Vitaliteitsbeleid; zorgen voor een gezond werkklimaat

Werkgevers die tijdig investeren in de vitaliteit van hun menselijk kapitaal (en dat is meer dan een fruitmand en een sportschoolabonnement), dragen bij aan het verminderen van verborgen verzuim. Onderzoek wijst uit dat deze vorm van verzuim door stress wordt voorkomen door energiebronnen te vergroten.

Hierbij kun je denken aan energiebronnen bij de medewerker zelf; wat geeft diegene weer energie? En hoe leert de medewerker omgaan met stress en verantwoordelijkheden. Hoe kan het zelfbeeld versterkt worden, zodat het zelfvertrouwen groeit en faalangst vermindert. Wellicht moet het takenpakket of de functie worden gewijzigd, zodat het beter aansluit bij waar de werknemer op dat moment toe in staat is.

Vaak is een loopbaanonderzoek nuttig, om uit te vinden wat de medewerker dan wel wil en hij/zij weer in verbinding komt met talenten en kwaliteiten. Dit stimuleert de motivatie, inspiratie en geeft nieuwe energie. Vooruitgang boeken in zinvol werk is een boost voor positieve emoties, motivatie en perceptie gedurende de werkdag.

Maar net zo belangrijk en vaak vergeten zijn de organisatie-energiebronnen:

• Onderlinge verbondenheid op de werkvloer door teamwork, betrokkenheid, open communicatie
• Gezellige sfeer en goed contact met collega’s (samen lachen, lunchen, interesse in elkaar, etc.)
• Autonomie en de ruimte krijgen om zelf zaken te beslissen
• Mogelijkheid tot groei en ontwikkeling
• Inspirerende visie en heldere organisatiewaarden; zorgen dat nieuwe medewerkers hierbij passen en niet alleen kijken naar kennis en vaardigheden
• Veiligheid bieden en geen angstcultuur met dreiging van ontslag en onhaalbare doelstellingen
• Dankbaarheid en waardering uiten, successen samen vieren
• Juiste mensen op de juiste plek in de organisatie en zorgen voor tijdige doorstroom, intern of extern.

Investeren in energie en betrokkenheid werken preventief als het gaat om verzuim en heeft een positief effect op de organisatieresultaten. Het zorgt voor 18% meer productiviteit, 12% meer omzet, 60% minder ongevallen en 35% minder verzuim. We kunnen veel aandacht besteden aan de gevolgen van verzuim en schadelastbeperking, maar het loont echt om preventief actie te ondernemen. Voorkomen dat medewerkers uitvallen of minder goed functioneren.

Waar kan ik ondersteunen?

Bij een bore-out (en burn-out) en gebrek aan inspiratie voor het huidige werk, ondersteun ik medewerkers om hun drijfveren, energie en talenten te hervinden via loopbaanonderzoek. Daarnaast kan ik als lifecoach begeleiding bieden bij het versterken van persoonlijk leiderschap, zodat de eigenwaarde verhoogt en daarmee het zelfvertrouwen stijgt. Op deze manier staat iemand meer ontspannen in het werk, geeft grenzen beter aan en kiest eerder voor een functie die écht goed bij hem/haar past. Dit geeft een gevoel van zingeving, wat stressverlagend werkt en werkplezier bevordert.